Dlaczego ceny energii elektrycznej w firmie i w domu rosną?

Koszty poniesione przez podmioty zobligowane do przedstawienia do umorzenia białych certyfikatów znajdują odzwierciedlenie w cenie energii elektrycznej na rynku hurtowym.

Do połowy 2018 r. ceny uprawnień utrzymywały się na niskim poziomie i wynosiły około 5-7 euro za tonę emisji, co było pokłosiem kryzysu z 2008 r. W związku z niewysokimi cenami uprawnień, nie odnotowano również znaczącego wzrostu cen energii elektrycznej. Względna stabilność na niskim poziomie utrzymywała się do połowy roku 2018, kiedy zdjęcie przez Komisję Europejską nadwyżki uprawnień do emisji z runku, spowodowało gwałtowny skok cen do poziomu 20-25 euro za tonę. Obecne wyhamowanie gospodarki światowej spowodowane pandemią COVID-19 przyczyniło się do powtórnego spadku cen, jednak już nie do tak niskiego poziomu, jak przed rokiem 2018.

Tendencja wzrostowa cen energii w hurcie, która nastąpiła po roku 2018 (nie odczuły go gospodarstwa domowe ze względu na działania rządu mające na celu utrzymanie niskich cen dla odbiorców), będzie się prawdopodobnie utrzymywać, co w połączeniu z nieuniknioną opłatą mocową poskutkuje najpewniej kolejnymi wzrostami cen. Oczywiście wskutek działań zarządczych ceny energii mogą pozostać na obecnym poziomie, jednak jest to mało prawdopodobne. Bardziej realnym scenariuszem jest mniejszy niż oczekiwany wzrost cen spowodowany kryzysem wywołanym pandemią.

Dość często można spotkać się z opinią, że na cenę energii elektrycznej wpływają ceny węgla. Wydaje się to zasadne, ponieważ polska energetyka opiera się w większości na paliwie węglowym. Jednak choć teza o wpływie ceny węgla kamiennego na ceny energii elektrycznej na rynku hurtowym jest wysoce prawdopodobna, bazując na dostępnych danych (wykres poniżej) trudno dostrzec tę zależność. W naszym kraju węgiel kamienny to szczególnie istotny surowiec, głównie ze względu na przeważający udział w rynku energii pochodzącej właśnie z elektrowni na węgiel kamienny. Analizując jednak jego ceny można wnioskować, że nie mają one szczególnie dużego wpływu na kształtowanie się cen energii elektrycznej.

Źródło: Dr Jan Rączka, „Jak osiągnąć konkurencyjne ceny energii przy wychodzeniu z kryzysu do 2023 r.?”

Choć więc teza o niemal niezauważalnym wpływie wahań cen węgla na ceny energii jest zaskakująca, to rzeczywiście wydaje się być słuszna. Ani spadek, ani też wzrost cen za energię elektryczną nie jest w sposób znaczący związany z wahaniami cen węgla.

Od 1 stycznia 2021 r. odbiorcy końcowi energii elektrycznej zostaną obciążeni dodatkowymi kosztami, czyli tzw. opłatą mocową. Jest to nowy składnik opłaty dystrybucyjnej, a środki uzyskane z wpływów do spółek dystrybucyjnych mają wesprzeć budowę oraz modernizację nowych bloków energetycznych.

Opłata mocowa pojawi się na rachunkach za prąd zarówno w przypadku odbiorców indywidualnych, jak i firm. Związane z nią regulacje zostały zapisane w Ustawie o rynku mocy w 2017 roku (Dz.U. 2020 poz. 247), a obowiązywać będą od 1 stycznia 2021 roku. Opłata mocowa wynika z zakontraktowanych przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne na drodze przetargu ilości mocy elektrycznych, które pozostają w gotowości do dostawy do systemu energii elektrycznej.

Dziś jeszcze trudno podać konkretne kwoty, które będą musieli uiścić odbiorcy końcowi z tytułu ponoszenia opłaty mocowej w 2021 r. Dlaczego? Z prostego powodu – podstawą obliczenia opłaty mocowej jest stawka bazowa ogłaszana przez Prezesa URE. W tym roku zostaniemy poinformowani o jej wysokości do 30 listopada 2020 r. i dopiero wtedy można będzie wykonać odpowiednie obliczenia.

Już dziś jednak możemy przybliżyć nieco sposób, w jaki Ustawodawca przewiduje obciążenie opłatą gospodarstwa domowe w zależności od rocznego zużycia energii elektrycznej. Odbiorców końcowych podzielono na 4 grupy:

1. zużywających poniżej 500 kWh energii,
2. pobierających od 500 do 1200 kWh energii,
3. pobierających powyżej 1200 do 2800 kWh energii,
4. zużywających powyżej 2800 kWh energii.

Opłata mocowa dla każdej z tych grup będzie obliczana jako iloczyn współczynnika zależnego od przynależności do jednej z 4 grup odbiorców i stawki bazowej. Innymi słowy gospodarstwo domowe zapłaci miesięczną opłatę mocową w wysokości:

• 0,25 x S/12 na miesiąc (odbiorcy z grupy 1),
• 0,6 x S/12 na miesiąc (odbiorcy z grupy 2),
• 1 x S/12 na miesiąc (odbiorcy z grupy 3),
• 1,4 x S/12 na miesiąc (odbiorcy z grupy 4).

Opierając się na zgrubnych danych obliczeniowych, ocenia się, że rachunki gospodarstw domowych wzrosną średnio o około 120 zł rocznie.

Abstrahując od hurtowych cen energii, na które duży wpływ mają ceny białych certyfikatów oraz poziom zapotrzebowania zależny od wielu czynników (m. in. kryzysu gospodarczego), wzrost cen za prąd dla firm nastąpi z pewnością choćby z powodu wprowadzenia od dnia 1 stycznia 2021 r. opłaty mocowej.

Dla odbiorców końcowych innych, niż gospodarstwa domowe, opłata obliczana jest jako stawka stosowana do ilości energii elektrycznej pobranej z sieci w wybranych godzinach doby (w zł za kWh energii).

Szczególny status ma tzw. odbiorca przemysłowy, czyli przedsiębiorstwo, które wykonuje działalność gospodarczą w oparciu o wyszczególnione w Ustawie kody PKD, charakteryzującą się wysoką energochłonnością. Dla takiego odbiorcy określa się wartość współczynnika intensywności zużycia energii w preferencyjny, określony w Ustawie sposób, jednak w związku z możliwością skorzystania z dużych obniżek opłaty mocowej, na firmy spełniające kryteria nałożono obowiązek corocznego złożenia oświadczenia zawierającego istotne dane o przedsiębiorstwie wraz z opinią biegłego rewidenta potwierdzającą prawidłowe obliczenie współczynnika intensywności zużycia energii.

Z punktu widzenia odbiorcy energii elektrycznej wprowadzenie opłaty mocowej jest kolejną pozycją podnoszącą wartość rachunku za prąd, a w konsekwencji dodatkowym kosztem dla przedsiębiorcy. W tym kontekście jeszcze większe znaczenie ma oszczędność energii elektrycznej. Co zrobić, żeby obniżyć koszty za prąd? W odniesieniu do wprowadzenia opłaty mocowej prawdopodobnie warto rozważyć choćby możliwość zmiany taryfy oraz zweryfikować kody PKD. Ustawodawca warunkuje status odbiorcy przemysłowego, umożliwiając skorzystanie z niższych opłat mocowych, w zależności od działalności głównej podmiotu określonej przez wymienione w Ustawie o rynku mocy kody PKD.

Zmniejszenie zużycia energii elektrycznej to oczywiście również szereg innych działań. Począwszy od bezinwestycyjnych oszczędności energii, poprzez działania prowadzące do poprawy efektywności energetycznej obiektów, zmiany sprzedawcy energii czy kompensacji mocy biernej, aż po inwestycje w fotowoltaikę, korzyści finansowe ze sprzedaży białych certyfikatów czy też czynny udział w rynku mocy.